Katika mfululizo wa makala za utalii leo nakuletea makala ihusuyo mnyama ajulikanaye kwa jina la Mbwa Mwatu wa Africa au kwa Kimombo anaitwa WOLVES
Na mnyama huyu huwezi mpata mnyama huyu
nje ya bara la Afrika indio maana akaitwa Mbwa Mwitu wa Africa”
UTANGULIZI
Mbwa mwitu wa Afrika ni wanyama jamii ya mbwa
ambao wana sifa kem kem zenye kuvutia hasa wawapo kwenye kundi lao la ujamaa.
Ni wanyama ambao wanafahamika sana kwa umoja na ushirikiano hasa pale
wanapokuwa kwenye mawindo.
Lakini wanyama hawa wamekuwa wakikumbwa na
changamoto nyingi sana na mpaka kufikia hatua kuwekwa kwenye kundi la wanyama
waliyo hatarini kutoweka duniani.
Lakini ni rahisi kuwa tofautisha mbwa mwitu
hawa na jamii nyingine za mbwa mfano mbwa wa nyumbani na wale wengine wa
porini.
Basi nikusihi ndugu msomaji wa makala hii kuwa
name mwanzo mpaka mwisho wa darasa hili huru kwani utajifunza mambo mengi sana
kuhusu wanyama hawa ambao ni fahari ya Afrika lakini pia hapa kwetu Tanzania
kwani bado tunao wanyama hawa.
SIFA NA TABIA ZA MBWA MWITU WA AFRIKA
1.Ni wanyama ambao wanaishi kwa ujamaa na
ushirikiano mkubwa sana na inasemekana wapo katika nafasi ya juu sana miongoni
wa wanyama wanaoishi kwa ushirikiano.
2.Wana manyoa yenye aina mbali mbali za rangi
zenye kuvutina na hasa jinsi zinavoonekana mwilini mwake.
Rangi hizi mwilini
mwa mbwa mwitu wa Afrika ni pamoja na nyekundu, nyeusi, nyeupe, kahawia na
njano ambayo kila mnyama mmoja ana mpangilio wa rangi mwilini mwake na kamwe
mnyama mmoja na mwingine huwa hawafanani.
3.Rangi za manyoa yao huwa saidia wanyama hawa
kujificha katika mazingira wanayo ishi na hivyo kuwa ngumu kuonekana na maadui
au wanyama hatarishi kwao.
4.Wana masikio makubwa, pua ndefu, miguu
mirefu na vidole vine kwenye kila mguu.
5.Kundi la mbwa mwitu linaweza kuwa na idadi
ya wanyama 10-30.
6.Huishi kwa kusaidiana sana hasa pale mwenzao
anapo kuwa mgonjw lakini pia husaidiana hata kipindi cha kulea watoto.
7.Mbwa mwitu wa Afrika huwasiliana baina ya
mmoja na mwingine kwa kutumia njia mbalimbali mfano kugusana, sauti na mijongeo
pia.
8.Kabla ya kuanza kuwinda hujikusanya kwenye
kundi moja na kuwa karibu zaidi ili kufanikisha ufanisi katika mawindo yao.
9.Endapo mmoja atatoweka kwenye kundi na
kurudi baadae wenzake humuuwa kwani huja na harufu nyingine hivyo hana budi
kukimbia nakwenda kuanza maisha mapya.
Je unajua?
1.Mbwa mwitu wana vidole vinne kwenye kila
mguu na hii ni moja kati ya tofauti kubwa kati ya wanyama hawa na jamii za
wanyama wengine walao nyama?
2.Mbwa mwitu ni miongoni mwa wanyama ambao
humla mnyama waliyo muwinda akiwa bado anapumua?
KIMO, UREFU UZITO WA MBWA MWITU WA
AFRIKA
Kimo= kimo hufikia hadi inchi 30 au zaidi (
takribani sawa na futi 3)
Urefu=hufikia urefu wa inchi 30-56 (sawa na
futi 3-5)
Uzito=hufikia uzito mpaka wa kilogramu 18kg –
25kg
MAZINGIRA
Mbwa mwitu ni wanyama ambao wana uwezo wa
kuishi katika mazingira mbali mbali mfano maeneo yenye majani, jangwa na
misitu.
CHAKULA
Mbwa mwitu ni miongoni mwa jamii ya wanyama
walao nyama na hupendelea sana kuwinda wanyama wa maumbo ya kati kama swala
pala, pongo, swala tomi na ngiri.
KUZALIANA
Mara tu baada ya kupandana mbwa mwitu jike
hukaa na mimba kwa takribani siku 70 (sawa na miezi miwili na siku kumi).
Kisha
huzaa kuanzia watoto wawili hadi ishirini (watoto 2-20) na kubaki anawachunga
ndani ya wiki chache mpaka watakapoweza kujitegemea. Huwa tegemea wenzake ndani
ya kundi kwa ajili ya chakula.
Watoto wa mbwa mwitu wa Arika huanza
kujichanganya kwenye kundi baada ya miezi miwili mpaka mitatu baada ya kuzaliwa
na wakati huu husaidiwa na kundi zima katika suala la chakula la ulinzi pia
mpaka pale watakapo kuwa na uwezo wa kujitegemea wenyewe na hapa ndipo huondoka
nakujiunga na makundi mengine au kuanzisha kundi lao wenyewe.
Na inasemekana
kadri wanavyo zidi kuwachunga watoto ndo uwezekano wa watoto hao kukua
unaongezeka.
Maisha ya mbwa mwitu wa Afrika awapo katika
maeneo yake ya asili hufikia miaka kumi hadi kumi na mbili ( miaka 10 – 12).
UHIFADHI NA IDADI YA MBWA MWITU
Kutokana na takwimu za shirika la umoja wa
mataifa linalo shughulika na uhifadhi wa maumbile asili ( International Union
for Conservation of Nature – IUCN), mbwa mwitu wa Afrika ni wanyama waliyo
hatarini kutoweka duniani.
Kama nilivo dokeza hapo juu wanyama hawa
hawapatikani sehemu nyingine yoyote duniani zaidi ya bara la Afrika na ni nchi
chache tu pia humu barani Afrika utaweza kuwaona wanyama hawa.
Wanyama hawa wamekuwa wakilindwa sana ili
wasitoweke hususani hapa nchini kwetu Tanzania lakini bado kuna wasiwasi juu ya
kuongezeka kwa wanyama hawa nah ii ni kutokana na msukumo mdogo wa uchangiaji
wa uhifadhi wa wanyama hawa.
Lakini utafiti umebaini kuwa idadi ya wanyama hawa
inapungua siku baada ya siku.
Takwimu zinaonyesha kwa sasa idadi ya Mbwa
mwitu wa Afrika katika bara zima la Afrika haizidi wanyama 7,000.
Hii
inaskitisha sana kwani ni idadi ndogo sana hii tukilinganisha na wanyamapori
wengine.
UHIFADHI NA IDADI YA MBWA MWITU
Kutokana na takwimu za shirika la umoja wa
mataifa linalo shughulika na uhifadhi wa maumbile asili ( International Union
for Conservation of Nature – IUCN), mbwa mwitu wa Afrika ni wanyama waliyo
hatarini kutoweka duniani.
Kama nilivo dokeza hapo juu wanyama hawa
hawapatikani sehemu nyingine yoyote duniani zaidi ya bara la Afrika na ni nchi
chache tu pia humu barani Afrika utaweza kuwaona wanyama hawa.
Wanyama hawa wamekuwa wakilindwa sana ili
wasitoweke hususani hapa nchini kwetu Tanzania lakini bado kuna wasiwasi juu ya
kuongezeka kwa wanyama hawa nah ii ni kutokana na msukumo mdogo wa uchangiaji
wa uhifadhi wa wanyama hawa.
Lakini utafiti umebaini kuwa idadi ya wanyama hawa
inapungua siku baada ya siku.
Takwimu zinaonyesha kwa sasa idadi ya Mbwa
mwitu wa Afrika katika bara zima la Afrika haizidi wanyama 7,000.
Hii
inaskitisha sana kwani ni idadi ndogo sana hii tukilinganisha na wanyamapori
wengine.
TISHIO NA MAADUI KWA MBWA MWITU WA
AFRIKA HASA HAPA KWETU TANZANIA
1.Tishio kubwa sana kwa mbwa mwitu wa Afrika
ni wafugaji ambao wamekuwa wakiwauwa wanyama hawa kwa hofu ya kuliwa mifugo
yao.
Wafugaji wamekuwa wakiuwa wanyama hawa kwa kasi kubwa hatimae kupelekea
wanyama hawa kuwa hatarinikutoweka.
2.Magonjwa, haya pia ni changamoto au tishio
la pili kwa wanyama hawa na hii ni kutokana na uharibifu wa mazingira ambao pia
unapelekea muingiliano baina ya mbwa mwitu wa Afrika na binaadamu hali
kadhalika wanyama wafugwao majumbani.
3.Uharibifu wa mazingira na uzibaji wa maeneo
wanayo tembelea wanyama hawa kwani imepelekea wanyama hawa kubaki na eneo dogo
sana la kuzungukia.
Hii imepelekea kushindwa kuenea maeneo mengi kwani myanya
ya mizunguko yao kwa sasa imezibwa hasa kutokana na uharibifu wa mazingira na
shughuli za kibinaadamu.
4.Kuna maadui kama fisi na simba ambao pia
wamekuwa wakiwasumbua mbwa mwitu wa Afrika japo hii hutokea endapo simba au
fisi wata mkuta mbwa mwitu huyo akiwa peke yake na sio kwenye kundi.
Kwani mbwa
mwitu wawapo kwenye kundi huwa hawana uoga na ni majasiri sana kiasi kwamba
wana uwezo wa kumuuwa hata simba.
NINI KIFANYIKE KUWANUSURU MBWA MWITU WA AFRIKA
HUSUSANI HAPA KWETU TANZANIA
1.Kuhakikisha maeneo yaliyopo yana hifadhiwa
vizuri lakini pia kuongeza maeneo ambayo yata ruhusu mbwa mwitu kutembea eneo
kubwa na kuunganisha maeneo ya mapitio ya wanyama hawa ambayo yamezibwa kwani
yataongeza hata uwezekano wa kuzaliana kwa wanyama hawa.
2.Mamlaka husika zihakikishe zinafanya kazi ja
jamii zinazo zunguka maeneo ya hifadhi na hata jamii ambazo zipo mbali ili
kupunguza au kuepuka kabisa suala la mauwaji ya wanyama hawa kutokana na
migogoro inayo endelea baina ya wanyamapori na binaadamu.
3.Kuanzisha mbinu mbali mbali ambazo
zitasaidia kulinda makundi madogo madogo ya mbwa mwitu hasa kutokana na
magonjwa ambayo yanaonekana kuwa tishio la pili kwa wanyama hawa.
4.Zifanyike tafiti za mara kwa mara ili
kugundua maeneo yanayo athirika zaidi na uharibifu wa mazingira na kuathiri
ongezeko la wanyama hawa ili kutanua uga kwa ajili ya mtawanyoko na kuzaliana
kwa mbwa mwitu hawa.
5.Ufuatiliaji wa mara kwa mara wa uelekeo wa
wanyama hawa lakini pia kujua baadhi ya magonjwa mengine yanayo zuka huenda
yakaja kuwa tishio kubwa sana na kupunguza kasi ya kuongezeka kwa wanyama hawa.
- Jamii za wafugaji zinazoishi karibu na maeneo ya hifadhi za taifa zitafutiwe maeneo mengine yenye aridhi nzuri inayo ruhusu majani kwa ajili ya mifugo yao ili kupunguza au kutokomeza adha ya kuuwawa kwa wanyama hawa kwa kile kisemwachokama kulipa kisasi kutokana na kuliwa kwa mifugo yao7.Serikali kupitia wizara ya maliasili na utalii pamoja na mamlaka za uhifadhi wanyamapori kwapamoja wasaidiane kuanzisha maeneo maalumu kwaajili ya kuwafuga wanyama hawa waweze kuzaliana ili kuongeza idadi yao na kasha kuwaachia hifadhini.
HITIMISHO
Wanyama hawa wamekuwa wakipungua kwa kasii
kubwa sana na kusababisha mgongano mkubwa sana katika vichwa vya watu hasa wale
wathaminio uhifadhi wa wanyamapori. Kuna wakati idara za hifadhi ya taifa ya
Serengeti walijitahidi sana kuwatunza wanyama hawa na kuwazalisha ili idadi
iweze kuongezeka na shukrani walifanikiwa kwa hilo.
Lakini kwa sasa na takwimu
zinaonesha kuwa idadi ya wanyama hawa bado inazidi kupungua sana na kwa hakika
inahitajika jitihada kubwa sana ili kuwanusuru wanyama hawa.
Nasi wananchi tujitahidi kutoa ushirikiano ili
kunusuru wanyama hawa tuendelee kuwa nao kw vizazi vya sasa na vijavyo.
Maoni, ushauri.: Call/ sms.whatsaap +255764228384
No comments:
Post a Comment